หลายครั้งที่เรามักถูกสอนว่าการร้องไห้เป็นสิ่งที่ไม่ดี หรือเป็นอารมณ์ที่ไม่ควรแสดง เพราะเป็นสิ่งที่ไม่สมควร แต่แท้จริงแล้วมันไม่ได้แย่อย่างที่คิด การร้องไห้เป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการเด็ก
ยิ่งเด็กเติบโต ก็ยิ่งมีหลากหลายสาเหตุให้ร้องไห้ ถึงแม้ว่าจะไม่บ่อยเหมือนตอนเป็นเด็กทารก อย่างไรก็ตาม การร้องไห้ก็ยังเป็นส่วนสำคัญในการเจริญเติบโตทางจิตใจ ซึ่งไม่ใช่เรื่องที่ควรมองข้ามหรือควรปิดกั้นเลย เรามาดูกันดีกว่าค่ะว่าน้ำตามีประโยชน์กับเจ้าหนูอย่างไรบ้าง
ทำไมเด็กถึงร้องไห้
แน่นอนว่าเราร้องไห้เพราะเศร้าเสียใจ การร้องไห้เป็นการระบายอารมณ์อย่างหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นเศร้า โกรธ กระวนกระวาย กลัว เจ็บ หรือมีความสุข ก็ล้วนแสดงอารมณ์ได้ด้วยการร้องไห้ทั้งนั้น ซึ่งมีประโยชน์ทั้งทางร่างกายและจิตใจดังนี้ค่ะ:
- เป็นเครื่องมือในการสื่อสาร: ตั้งแต่เจ้าหนูยังเป็นเบบี๋ตัวน้อย การร้องไห้เป็นหนึ่งในเครื่องมือการสื่อสารชั้นยอด เพราะเป็นอย่างเดียวที่เขาสามารถทำได้เพื่อเรียกร้องความสนใจจากคุณพ่อคุณแม่ ว่าถึงเวลากินข้าว เปลี่ยนผ้าอ้อม หรือหนูรู้สึกไม่สบายแล้วนะ
- แต่เมื่อโตขึ้นมา การร้องไห้เองก็ยังเป็นเครื่องมือในการสื่อสารเช่นกัน การร้องไห้เป็นหนึ่งในบุคลิกที่สามารถดึงดูดความช่วยเหลือจากคนรอบข้างได้ค่ะ
- ช่วยเยียวยาหัวใจ: มีการศึกษาชี้ว่าระหว่างที่เรากำลังร้องไห้ ระบบประสาทอิสระในร่างกายจะทำงาน ทำให้ผู้ร้องรู้สึกผ่อนคลายลง และในน้ำตายังมีฮอร์โมนความเครียดต่าง ๆ ที่เมื่อร้องไห้ออกไปแล้ว จะถูกขับออกจากร่างกาย ทำให้ช่วยลดความเครียดลงได้ค่ะ
- เป็นยาแก้ปวด: อาจฟังดูประหลาด แต่การร้องไห้นั้นจะทำให้ร่างกายหลั่งสารออกซิโตซิน (oxytocin) และสารเอนโดรฟิน (endrophins) ซึ่งช่วยลดความเจ็บปวดทางร่างกายและจิตใจค่ะ
- และนอกจากนี้แล้ว ยังช่วยให้เจ้าหนูหลับสบาย อีกด้วยค่ะ!
ร้องไห้ไม่ได้แปลว่าอ่อนแอ!
อย่างที่เห็นกันว่าการร้องไห้นั้นส่งผลประโยชน์ให้แก่ตัวเด็กมากกว่าที่คิด โดยเฉพาะในเด็กเล็กที่ยังต้องเรียนรู้เกี่ยวกับการควบคุมอารมณ์และความรู้สึก การดุด่า ต่อว่าเมื่อเขาร้องไห้ อาจส่งผลเสียมากกว่าดีค่ะ
เราอาจจะมองว่าการร้องไห้เป็นแสดงความอ่อนแอ เป็นการแสดงอารมณ์ที่ควรยับยั้งหรือหลบหนี แต่แท้จริงแล้วมันคือการเรียนรู้ทางอารมณ์ของเด็กวิธีหนึ่งค่ะ ควรมองว่าการร้องไห้เป็นเรื่องปกติ ส่วนมากเด็กที่ถูกอนุญาตให้ร้องไห้ได้โดยไม่ถูกต่อว่าหรือตัดกำลังใจจากผู้ใหญ่ จะทำให้เขารู้สึกปลอดภัยมากขึ้น เขาจะรับรู้ว่าผู้ใหญ่เข้าใจความรู้สึกและปัญหาของเขา และมีแนวโน้มที่จะทำให้เขาทนต่อการร้องไห้ได้มากขึ้นอีกด้วยค่ะ
แล้วถ้าเด็กร้องไห้ เราจะรับมือยังไงดีล่ะ?
วิธีรับมือเมื่อเจ้าหนูงอแง
- ตามหาต้นตอ: สิ่งแรกเลยที่ต้องทำ คือตามหาสาเหตุของน้ำตาเจ้าหนูก่อนค่ะ ตรวจสอบให้ดีว่าเขาเจ็บตัวจากที่ไหนมาหรือเปล่า? เขากำลังเรียกร้องความสนใจอยู่ใช่หรือไม่? หรือร้องไห้เพราะอ่อนเพลีย? เมื่อตอบคำถามแรกได้แล้ว ให้ลองมองภาพรวม ว่าเด็กมีปัญหาในการสื่อสารหรือเปล่า? มีปัญหากับเพื่อนรอบข้าง หรือรู้สึกว่าไม่มีใครเข้าใจเขาหรือไม่? เมื่อรู้คำตอบแล้ว จะสามารถช่วยให้เขาก้าวข้ามปัญหาเหล่านี้ได้ง่ายขึ้นค่ะ
- เข้าหาอย่างเข้าใจ: เป็นปกติที่เด็กจะต้องการพื้นที่ เวลา และความเข้าใจในระหว่างที่เขากำลังประสบอารมณ์รุนแรงอยู่ ซึ่งกระบวนการเหล่านี้ควรให้เวลาเขาทำความเข้าใจกับอารมณ์ของตัวเองอย่างค่อยเป็นค่อยไป ไม่ควรเร่งรีบ หรือสั่งให้เขาหยุดทันที ให้พื้นที่เงียบ ๆ กับเขา บอกให้เขารู้ว่าเราเข้าใจและพร้อมอยู่ข้าง ๆ เสมอ และให้เวลาเขาจัดการอารมณ์ของตัวเองค่ะ
- หาสิ่งบันเทิงใจ: แน่นอนว่านี่ไม่ใช่วิธีการห้ามเด็กร้องไห้ แต่ให้โอกาสเขาทำในสิ่งที่สามารถระบายอารมณ์ตัวเองออกมาได้ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นกับตุ๊กตา วาดรูป ระบายสี ร้องเพลง หรือเล่นกับของเล่นที่เขาชอบ การเปลี่ยนบรรยากาศจะช่วยทำให้เขาปรับอารมณ์ และเรียนรู้ที่จะระบายอารมณ์ออกในทางที่ดีค่ะ
- เป็นพื้นที่อุ่นใจให้เขา: ควรส่งเสริมให้เขาเข้าใจว่าการเปิดเผยความรู้สึกเป็นสิ่งที่ไม่ผิด ตั้งใจฟังเรื่องราวของเขาอย่างใจเย็น ไม่ด่วนแนะนำก่อนที่เขาจะเล่าจบ บอกให้เขารู้ว่าเราเข้าใจความรู้สึกของเขาตลอดเวลา ควรให้เกียรติในความรู้สึกของเด็ก ถึงแม้ว่าเราจะไม่เห็นด้วยกับมันก็ตาม สร้างพื้นที่อุ่นใจให้เขาเรียนรู้ที่จะรับมือกับอารมณ์ของตัวเอง จะช่วยให้เขาหัดควบคุมและระบายอารมณ์ในทางที่เป็นประโยชน์สำหรับตัวเขาค่ะ
ทุกการกระทำของเด็กย่อมมีอารมณ์เบื้องหลังเสมอ การทำความเข้าใจกับความรู้สึกของเด็กจะช่วยให้เราสามารถรับมือเมื่อเจ้าหนูงอแงได้ง่ายขึ้นค่ะ