เคยสังเกตกันไหมคะว่าบางทีเจ้าหนูเล่นของเล่น เขาจะมีพฤติกรรมที่ชอบทำซ้ำๆ วนไปวนมาจนเห็นได้ชัด เด็กบางคนชอบตัวต่อ เรียงไม้บล็อก บางคนชอบย้ายของไปมา บางคนชอบกลิ้งของเล่น หรือบางคนก็ชอบจัดของเล่นให้อยู่ในพื้นที่ที่กำหนดไว้
พฤติกรรมเหล่านี้ถูกเรียกว่า “Schema” การที่เจ้าหนูชอบเล่นกับของเล่นหรือสิ่งของในรูปแบบซ้ำๆ เป็นการเรียนรู้และสำรวจสภาพแวดล้อมรอบตัวของเขาในอีกรูปแบบหนึ่งนั่นเอง
เด็กบางคนก็มีพฤติกรรมทำซ้ำที่เห็นได้ชัดเจนเป็นอย่างๆ ไปเลย บางคนอาจจะมีหลายอย่างพร้อมกัน บ้างก็ไม่มีเลย (ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดา ไม่ใช่เรื่องที่ต้องกังวลแต่อย่างใดค่ะ) ซึ่งพฤติกรรมทำซ้ำสามารถแบ่งได้เป็น 8 ประเภท เราไปดูกันเลยดีกว่าว่า schema เหล่านี้มีอะไรบ้าง และเราสามารถทำกิจกรรมอะไรส่งเสริมเจ้าหนูได้บ้างกันค่ะ
Trajectory
เจ้าหนูชื่นชอบที่จะโยน ปา ขว้าง หรือปล่อยของจากที่สูง เขาชอบดูโมบายล์แกว่งไปมา เป่าลูกโป่ง เล่นวิ่งไล่จับ พับเครื่องบินกระดาษ สนใจทุกอย่างที่ขยับได้ แปลว่าเจ้าหนูมีพฤติกรรมการละเล่นแบบ trajectory นั่นเองค่ะ
Trajectory Schema คือหนึ่งในพฤติกรรมที่จะช่วยเจ้าหนูในการเรียนรู้ฟิสิกส์พื้นฐานกับของรอบตัว สิ่งของที่เขาโยนไปจะแตกกระจายหรือเปล่า? หรือจะเด้งกับพื้นแบบลูกบอล? จะใช้เวลานานเท่าไหร่ที่ของชิ้นนั้นจะตกถึงพื้น? ทั้งหมดล้วนเป็นการทำความเข้าใจสภาพรอบตัวเขาค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: วิ่งไล่จับ, เป่าฟองสบู่, พับเครื่องบินกระดาษ, โยนลูกบอลเข้าเป้า
Connecting
เจ้าหนูชอบเล่นตัวต่อทุกรูปแบบ ชอบการตัดปะ ติดของเข้าด้วยกันด้วยเทปกาว และอาจรวมไปถึงการชอบจับมือถือแขนอีกด้วย เป็นพฤติกรรมแบบ connecting ค่ะ ซึ่งพฤติกรรมการชอบต่อของ ติดของ ก็สามารถพ่วงรวมไปถึงการต่อแล้วพังลงหลังจากเล่นเสร็จด้วยค่ะ
พฤติกรรมเหล่านี้จะช่วยส่งเสริมความเข้าใจเกี่ยวกับการเชื่อมกันของวัตถุ วัสดุที่สามารถยึดติดกันได้ ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับแรงดึงดูดของแม่เหล็ก ความเหนียวหนืด และความลื่นไหลของแต่ละวัตถุค่ะ ซึ่งพฤติกรรมเหล่านี้เป็นเรื่องธรรมดา คุณพ่อคุณแม่ควให้พื้นที่ที่เขาสามารถเล่นและทดลองได้อย่างปลอดภัยค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: ประดิษฐ์ของจากสิ่งเหลือใช้, ทำโซ่กระดาษ, ตัดแปะรูปภาพ, เล่นตัวต่อและจิ๊กซอว์, ร้อยลูกปัด
Transporting
ถ้าเจ้าหนูชอบย้ายของไปมาจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นตุ๊กตา ของเล่นเต็มตะกร้า ชอบถือถังใส่น้ำ แปลว่าเจ้าหนูมีพฤติกรรมแบบ transporting ค่ะ
พฤติกรรมเหล่านี้ทำให้เจ้าหนูรู้สึกดีเมื่อทำ “ภารกิจ” เสร็จลุล่วง การเคลื่อนไหวของไปมาทำให้เขารู้สึกได้ลงแรงทำอะไรสักอย่าง คุณพ่อคุณแม่สามารถให้เขา “เล่น” ได้ด้วยการช่วยเหลืองานเล็กๆ น้อยๆ ในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นการเก็บเบาๆ ของที่ซื้อมาเข้าบ้าน บอกให้เขาส่งของไปมาก็เป็นการช่วยแบ่งเบาภาระไปด้วย สนุกเขาไปด้วยค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: เก็บใบไม้แห้ง/ก้อนหินนอกบ้าน, กระเป๋า ตะกร้า และกล่องของเล่นติดล้อไว้เคลื่อนย้ายของเล่นไปมา
Enclosing
สำหรับลูกน้อยที่ชอบสร้างรั้วกั้นให้ตุ๊กตา ของเล่น วาดวงกลมหรืออะไรก็ตามที่สามารถวงจบเป็นรูปร่างได้ จัดระเบียบของต่างๆ นั่นแปลว่าเจ้าหนูมีพฤติกรรมชอบเล่นแบบ enclosing นั่นเอง
พฤติกรรมการเล่นแบบ enclosing นั้นช่วยสอนให้เด็กหัดรู้จักแยกประเภท จัดแบ่งของและความคิดเป็นประเภทได้
กิจกรรมที่เหมาะ: เล่นซ่อนแอบ, สร้างรั้วให้ตุ๊กตา, ทำเตนท์ผ้าห่ม
Positioning
เด็กบางคนมีความสุขกับการเรียงของต่างๆ ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่ว่าจะของเล่น ของใช้เอย หรืออย่างที่เราๆ ชอบทำกัน ก็คือการเรียงสีไม้ไล่สีให้เป็นระเบียบสวยงามนั่นเอง พฤติกรรมนี้เรียกว่า positioning หรือการจัดวางค่ะ
พฤติกรรมเหล่านี้จะสอนให้เจ้าหนูเรียนรู้ทื่จะจัดระเบียบสิ่งของต่างๆ ให้เรียบร้อย สังเกตเห็นลวดลายต่างๆ ในธรรมชาติและสภาพแวดล้อมค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: เล่นเกมจับคู่, เรียงของเล่นไล่สี, ศิลปะจากมักกะโรนี, เรียงก้อนหิน
Enveloping
เจ้าหนูชอบที่จะใส่ของทุกอย่างลงในกระเป๋า กล่อง หรือห่อของเล่นและสิ่งของในผ้าห่ม สร้างบ้านให้เหล่าตุ๊กตา ก็แปลว่าเจ้าหนูมีพฤติกรรมการเล่นแบบ enveloping นั่นเองค่ะ เขาจะชอบเก็บของ หรือชอบแอบเปิดถังขยะหรืออะไรก็ตามที่มีฝาปิดเพื่อดูว่ามีอะไรอยู่ข้างในกันนะ
พฤติกรรมการเล่นแบบ enveloping จะสอนให้เด็กเข้าใจแนวคิดของการจัดเก็บของ เขาจะได้เรียนรู้ว่าถ้าเก็บหรือซ่อนของในวัสดุต่างๆ เขาจะยังเห็นของที่เก็บไว้อยู่หรือไม่ และของในนั้นจะยังอยู่เมื่อเขาเปิดดูอีกหรือเปล่า เรียกได้ว่าเป็นการเล่นของนักสืบตัวน้อยเลยค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: เล่นตุ๊กตาแม่ลูกดก, เล่นเป็นหมอกับคนไข้, ห่อผ้าให้ตุ๊กตา, ห่อกล่องของขวัญ, ทำหุ่นมือถุงเท้า
Rotation
ถ้าเจ้าหนูสนุกกับการหมุนตัว กลิ้งไปมา หรือม้วนผมเล่นจนเป็นนิสัย ชอบอะไรก็ตามที่มีรูปทรงหรือเคลื่อนไหวเป็นวงกลม แปลว่าเขาชอบเล่นแบบ rotation นั่นเองค่ะ
พฤติกรรมการเล่นแบบ rotation จะทำให้เจ้าหนูเข้าใจถึงความแตกต่างของรูปทรง ว่าอะไรหมุนได้ กลิ้งได้บ้าง และถ้าเจ้าหนูชอบเต้น ก็จะช่วยส่งเสริมความชอบในการขยับตัว ออกกำลังกายอีกด้วยค่ะ
กิจกรรมที่เหมาะ: ไขน็อตของเล่น, ขี่จักรยาน, พับกังหันลม, ฝึกไขกุญแจ
Orientation
ในเมื่อมุมมองปกติมันธรรมดาเกินไป! เจ้าหนูที่มีพฤติกรรมการเล่นแบบ orientation นั้นชื่นชอบที่จะเห็นโลกในมุมมองที่ไม่เหมือนคนอื่น ไม่ว่าจะเล่นโหนบาร์ ตีลังกาผาดโผน ห้อยหัวลง หรือชอบนั่งบนรถเข็นแต่หันหน้ากลับหลัง
พฤติกรรมดังกล่าวส่งเสริมความมั่นใจในการเล่นกีฬาหรือทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงกายและการขยับตัว คาดเดาถึงการเคลื่อนไหวของฝ่ายตรงข้าม นอกจากนี้แล้วยังส่งเสริมให้เขาหัดคิดนอกกรอบ
กิจกรรมที่เหมาะ: โหนบาร์, ปีนผาจำลองสำหรับเด็ก, วาดรูปกลับหัวกลับหาง, เล่นกับแว่นขยายและกล้องจุลทรรศน์