หนังสือภาพ คือ หนังสือที่เป็นคำบรรยายและภาพ (หากจะเรียกว่าหนังสือ “นิทาน” ก็คงไม่ผิดนัก) ซึ่งตัวอักษรและภาพจะช่วยส่งเสริมซึ่งกันและกันในการเล่าเรื่อง โดยพื้นฐานแล้วหนังสือภาพเหมาะสำหรับเด็กในวัยเริ่มหัดอ่านหนังสือ คือพ่อแม่ควรเปิดหนังสือให้เด็กดูภาพแล้วคอยอ่านคำบรรยายให้เด็กฟังก็จะเป็นการฝึกทักษะการอ่านและจินตนาการ หากได้อ่านหนังสือภาพที่ดีๆ หนังสือเหล่านั้นก็จะประทับใจเด็กไปจนโตค่ะ
วันนี้เราจึงอยากจะพาทุกคนไปรู้จักประเภทของหนังสือภาพกันให้มากขึ้น เวลาที่ซื้อหนังสือให้ลูกคราวหน้าจะได้เลือกได้สนุกมากยิ่งขึ้น
Mother Goose Rhymes
หนังสือภาพรวบรวมบทกวีสำหรับเด็ก ทั้งบทร้องเล่น เพลงกล่อมเด็ก ซึ่งในบางครั้งอาจไม่มีความหมายจริงจัง แต่มีคำคล้องจอง มีสัมผัส ให้เด็กๆ ร้องเล่นตามได้ มีการใช้ภาพสวยๆ มาประกอบเนื้อหา เพื่อให้เด็กรู้สึกสนุกสนานและชื่นชอบ เช่น Twinkle twinkle little star หรือ แมงมุมลายตัวนั้น เป็นต้น
Baby books / First books / Toys books
หนังสือขนาดเล็กที่เหมาะกับมือเด็กเล็กๆ เพราะเป็นหนังสือสำหรับเด็กเล็กมากๆ คือ 0-2 ขวบ โดยจะเน้นภาพประกอบสีสันสดใส ไม่เน้นเนื้อเรื่อง บางเล่มอาจจะมีรูปแบบหรือกลไกพิเศษให้เด็กดึง หยิบ ติด ได้เหมือนของเล่น มักจะทำจากวัสดุที่ทนทาน เช่น หนังสือผ้า หนังสือโฟม เนื่องจากเด็กในวัยนี้ยังกะน้ำหนักมือไม่เป็นและชอบเอาของเข้าปาก ดังนั้นควรดูให้ดีว่าใช้สีหรือวัสดุที่เป็นแบบ non-toxic (ไม่มีสารเคมีเป็นพิษ) เพื่อไม่ให้เกิดอันตรายกับลูก
Wordless Picture Books
หนังสือภาพที่ใช้ภาพสื่อสารอย่างเดียว ไม่มีคำบรรยายหรือมีคำบรรยายน้อยมาก เนื่องจากภาพในหนังสือสามารถเล่าได้อย่างชัดเจนด้วยตัวเอง จนไม่จำเป็นต้องใช้คำบรรยายใดๆ ถือว่าเป็นหนังสือที่เหมาะกับคนทุกวัย ตั้งแต่เด็กเล็กมากจนถึงผู้ใหญ่ เป็นหนังสือที่ไม่มีอุปสรรคทางด้านภาษาแก่ผู้อ่านแม้แต่น้อย
Alphabet Books
หนังสือภาพประเภทสอนตัวอักษร เพิ่มการเรียนรู้ด้านภาษาโดยใช้ภาพและคำ ทั้งจดจำสัญลักษณ์หรือแบบของอักษรแต่ละตัว พร้อมความหมาย เมื่อเด็กเห็นทั้งหมดพร้อมกันก็จะช่วยสร้างกระบวนการจดจำคำแบบองค์รวมได้ดีขึ้น ทำให้เด็กได้พัฒนาทักษะทางด้านภาษาและศิลปะไปพร้อมกัน เพราะมีความสวยงามของภาพประกอบด้วย
Counting Books
หนังสือภาพที่มุ่งสอนทักษะทางคณิตศาสตร์อย่างง่ายให้กับเด็ก เช่น การนับเลข การบวก ลบ จำนวนต่างๆ เป็นต้น อาจมีหรือไม่มีเรื่องราวก็ได้ เพื่อให้เด็กได้เรียนรู้เกี่ยวกับตัวเลข ผ่านภาพประกอบที่สวยงาม
Concept Books
หนังสือที่นำเสนอความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ เนื้อหาหนังสือทุกรายละเอียดตั้งแต่ปกหน้าจรดปกหลัง รูปเล่มของหนังสือต้องเข้ากัน เช่น หนังสือเป็นรูปทรงมะม่วง เนื้อหาภายในทุกหน้าก็ต้องเกี่ยวกับมะม่วง เป็นต้น
Easy to Read Books
หนังสือภาพที่มีเรื่องราวง่ายๆ มีภาพประกอบช่วยเล่าเรื่อง จำนวนคำแต่ละหน้ามีไม่กี่ประโยคเพื่อให้เด็กในวัยที่เพิ่งหัดอ่าน สามารถอ่านแต่ละหน้าจบได้โดยไม่รู้สึกว่ายาวหรือยากจนเกินไป บางครั้งอาจมีการแบ่งคำเป็นพยางค์ๆ เพื่อให้อ่านง่าย เช่น “วัน นี้ อากาศ ดี คุณ ช้าง จึง ไป เดิน เล่น”
Pop-Up Books
หนังสือภาพสามมิติ คือ หนังสือภาพที่มีเทคนิคพิเศษ ทั้งใช้กลไกกระดาษให้ภาพเป็น 3 มิติ ใช้การกดปุ่มให้เกิดเสียงเพลง มีแสง หรือมีวัสดุนุ่มๆ ให้เด็กลูบ มีอะไรที่น่าสนใจเกินกว่าระนาบแบนราบของกระดาษธรรมดา เพื่อให้เด็กๆ มีปฏิสัมพันธ์กับหนังสือ และสร้างความน่าตื่นตาตื่นใจ ดังนั้นหนังสือประเภทนี้ภาพและเทคนิคจะเด่นมาก จึงเหมาะสำหรับการนำเสนอเนื้อหาที่มีข้อมูลไม่ยาวนัก
Picture Story Books
หนังสือภาพที่มีเรื่องราวซับซ้อน ใช้ทั้งภาพและคําเอื้อให้เกิดการตีความได้หลายมิติ สําหรับเด็กอาจเข้าใจความหมายในระดับผิวเผิน แต่ผู้ใหญ่ที่อ่านหนังสืออาจสื่อความหมายได้ลึกกว่า หนังสือภาพประเภทนี้มีเรื่องราวหลากหลาย ความยากง่ายของ ภาพและเนื้อหาไม่มีกรอบหรือขอบเขตจํากัด
Informational books
หนังสือภาพที่เน้นการให้ความรู้ ข้อมูล ข้อเท็จจริงอย่างถูกต้อง โดยใช้ภาพประกอบนําเสนอเนื้อหาในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกับคําบรรยาย เหมาะสําหรับให้เด็กโตอ่านเองเพื่อเสริมประสบการณ์ เพราะเด็กจะได้รับความรู้อย่างถูกต้องและ เพลิดเพลินกับภาพด้วย ถ้าเด็กเล็กก็ให้ดูภาพได้ โดยมีผู้ใหญ่คอยอธิบายรูปและเนื้อหาให้ฟัง
แหล่งที่มา
- เอกสารประกอบเรื่องความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับหนังสือภาพโดย อาจารย์อัจฉรา ประดิษฐ์