นับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สังคมของเรามีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะเรื่องของเทคโนโลยีใช่ไหมล่ะคะ หากคุณพ่อคุณแม่นึกย้อนกลับไปในสมัยที่เรายังเป็นเด็กก็คงคาดไม่ถึงว่าจะเกิดเทคโนโลยีล้ำๆ ขึ้นมามากมายขนาดนี้ และแน่นอนว่าในอนาคตข้างหน้าก็คงไม่อาจคาดเดาได้เช่นกัน
ซึ่งนั่นคือสิ่งที่ท้าทายความสามารถของพ่อแม่อย่างเรามากๆ เลยนะคะ ว่าจะเลี้ยงเจ้าตัวเล็กอย่างไร ให้เขาพร้อมใช้ชีวิตในโลกอนาคตที่มีการเปลี่ยนแปลงทุกวัน สำหรับสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่สามารถเตรียมพร้อมได้ในตอนนี้ ก็คงจะเป็นการพัฒนาสิ่งสำคัญให้แก่ลูก นั่นคือ ‘สมอง’ นั่นเอง หากลูกสมองเร็ว ก็ถือเป็นการสร้างพื้นฐานที่แข็งแกร่ง ให้เจ้าตัวเล็กเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ไปพร้อมกับเทคโนโลยีที่มีการเปลี่ยนแปลงได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อต่อยอดความสำเร็จที่เป็นไปไม่ได้ ให้เป็นไปได้ในแบบที่คุณพ่อคุณแม่อาจคาดไม่ถึงเลยทีเดียว
เตรียมสมองลูก ‘ให้พร้อม’ ได้ตั้งแต่วันนี้
อย่างที่เรารู้กันดีว่าทุกพัฒนาการของทารกเริ่มต้นที่ ‘สมอง’(1) ไม่ว่าจะเป็นการมองเห็นของทารก การได้ยิน การเรียนรู้ภาษา รวมไปถึงการโต้ตอบกับคุณพ่อคุณแม่ สิ่งเหล่านี้ล้วนเกิดจาก พัฒนาการสมองของทารก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงขวบปีแรกของชีวิต แต่คุณพ่อคุณแม่ทราบไหมคะว่า ปัจจัยสำคัญที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการพัฒนาสมองของลูกน้อยคืออะไร ? คำตอบคือ “โภชนาการที่ดี” และ “การเลี้ยงดู” ค่ะ
“โภชนาการที่ดี” คือส่วนสำคัญที่ทำให้สมองของลูกมีวัตถุดิบเพียงพอที่จะนำไปใช้สร้างเซลล์สมองและสารสื่อประสาทต่างๆ สำหรับ “การเลี้ยงดู” ก็เป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามเช่นกัน ไม่ใช่เพียงแค่เลี้ยงดูทางกาย แต่ต้องเลี้ยงดูทางใจด้วย เพราะการกระตุ้นสมองด้วยการกอด การทำกิจกรรมต่างๆ การเล่น รวมถึงการเอาใจใส่ของพ่อแม่ จะทำให้เจ้าตัวเล็กเกิดความมั่นใจและพร้อมที่จะเรียนรู้ ซึ่งทั้ง 2 อย่างนี้คือสิ่งที่ต้องทำควบคู่กันไปเพื่อทำให้สมองของลูกพัฒนาได้อย่างเต็มประสิทธิภาพนั่นเองค่ะ
นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยที่ค้นพบว่า “ความสำเร็จในอนาคตของเด็กที่แตกต่างกัน อาจมีผลมาจากเด็กแต่ละคนมีจุดเริ่มต้นที่ต่างกัน” การที่ลูกมีพัฒนาการสมองและการเรียนรู้ที่ดีตั้งแต่ต้นในวัยเด็ก จะส่งผลต่อสติปัญญา ความฉลาด และการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ใหม่ๆ ที่แตกต่างอย่างมากในวัยเรียนและวัยผู้ใหญ่เลยทีเดียว ดังนั้นคุณพ่อคุณแม่สามารถเตรียมสมองของเจ้าตัวเล็กให้พร้อมได้ตั้งแต่เกิด ด้วยการกิน ‘นมแม่’ ซึ่งอุดมด้วยสารอาหารกว่า 200 ชนิด รวมไปถึง ‘สฟิงโกไมอีลิน’ ซึ่งเป็นสารอาหารสมองสำคัญที่สร้างพัฒนาการสมองไวให้ลูกน้อยค่ะ
‘สฟิงโกไมอีลิน’ สารอาหารสมองสำคัญที่สร้างพัฒนาการสมองไวให้เจ้าตัวเล็ก
ในปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ได้พบสารอาหารตัวหนึ่งที่มีชื่อว่า ‘สฟิงโกไมอีลิน’ คือ ไขมันกลุ่มฟอสโฟไลปิด พบที่เยื่อหุ้มเซลล์ประสาทในสมอง และพบมากใน ’นมแม่’ ซึ่งสฟิงโกไมอีลินนี้เป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างปลอกไมอิลีน ที่มีส่วนช่วยให้สมองสามารถเชื่อมโยงติดต่อสื่อสารกันได้อย่างรวดเร็วแบบก้าวกระโดด สมองจึงสามารถประมวลผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ (2) ทำให้เจ้าตัวเล็กจดจำและเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้ไวนั่นเองค่ะ ‘สฟิงโกไมอีลิน’ จึงเป็นสารอาหารสมองที่สำคัญที่ลูกน้อยควรได้รับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในขวบปีแรก ซึ่งเป็นช่วงเวลาทองของการพัฒนาสมองลูก
นอกจากนี้ยังมีเรื่องที่น่าสนใจ คือ นักวิทยาศาสตร์สามารถคาดการณ์ถึงศักยภาพในการเรียนรู้ของทารกได้ด้วยการสร้างภาพสมองด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging: MRI) (3) พบว่า สมองเนื้อสีขาว (White Matter) ซึ่งเป็นเนื้อเยื่อที่อยู่ด้านในของสมองจะมีการพัฒนาและเจริญเติบโตขึ้น นักวิทยาศาสตร์เรียกกระบวนการนี้ว่า ‘กระบวนการสร้างไมอีลิน’ โดยพบว่าทารกที่ได้รับนมแม่ ซึ่งอุดมด้วย สฟิงโกไมอีลิน และดีเอชเอ จะมีปริมาณ ‘ไมอีลิน’ สูงกว่าเด็กที่ไม่ได้กินนมแม่อย่างมีนัยสำคัญ (4)
ดังนั้น ‘ไมอีลิน’ จึงมีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาสมองและการเรียนรู้ของลูกเป็นอย่างมากนะคะ เพราะทำให้การส่งผ่านข้อมูลภายในสมองเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วขึ้น ซึ่งการทำงานของสมองที่เกี่ยวกับกระบวนการทางสติปัญญา และความเฉลียวฉลาด จำเป็นต้องอาศัยการเชื่อมโยง และส่งผ่านข้อมูลระหว่างสมองหลายๆ ส่วน จึงจะช่วยให้ลูกน้อยสามารถคิด วิเคราะห์ จดจำได้ (5) จนเติบโต พร้อมสร้างโอกาสที่จะนำไปสู่ความสำเร็จในอนาคต แบบที่อาจไม่เคยมีใครทำได้มาก่อนเลยทีเดียวค่ะ
“ยิ่งเล่นสมองยิ่งแล่น” เทคนิคสร้างทักษะการเรียนรู้ขั้นสูงให้ลูก
อีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญสำหรับเจ้าตัวเล็กไม่แพ้การได้รับสารอาหารสำคัญอย่าง ‘สฟิงโกไมอีลิน’ คือ การกระตุ้นพัฒนาการสมองและการเรียนรู้ผ่านกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาการตามวัยที่มีเป้าหมาย เพราะหลังจากที่ลูกได้รับสารอาหารสำคัญอย่าง ‘สฟิงโกไมอีลิน’ เพื่อให้สมองส่วนหน้ามีการเชื่อมต่อที่พัฒนาอย่างรวดเร็วแล้ว คุณพ่อคุณแม่ก็ควรมี ‘กิจกรรมแห่งสายใย’ ไปพร้อมกับการฝึกกระตุ้นสมองของลูกน้อย เพื่อสร้างทักษะสมองขั้นสูง ซึ่งเป็นทักษะที่สำคัญต่อความสำเร็จในอนาคต
สำหรับทักษะสมองขั้นสูงที่คุณพ่อคุณแม่สามารถสร้างให้ลูกผ่านการเล่น ได้แก่
1. มีความจำดี นำไปใช้ได้ (Working Memory)
เป็นความจำที่เก็บข้อมูลเพื่อประมวลผลและดึงข้อมูลนั้นมาใช้ในสถานการณ์ที่ต้องการนั่นเอง
กิจกรรมที่กระตุ้นทักษะนี้ : การเล่นแฟลชการ์ด และการเล่านิทาน
2. รู้จักปรับตัว และยืดหยุ่น (Cognitive Flexibility)
เรื่องนี้เป็นจุดเริ่มต้นของการมีความคิดสร้างสรรค์เลยค่ะ เพราะการที่ลูกมีทักษะนี้ จะช่วยให้เขารู้จักพลิกแพลง และปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ต่างๆ ได้ดี อีกทั้งยังรู้จักวิธีแก้ไขปัญหาที่แตกต่างกัน
กิจกรรมที่กระตุ้นทักษะนี้ : การเล่นบอร์ดเกม การเล่นหมากรุก
3. สามารถควบคุม และยับยั้งตนเอง (Inhibitory Control)
ถือเป็นเรื่องสำคัญสำหรับเด็กยุคนี้มากๆ เลยนะคะ เพราะยิ่งโลกเปลี่ยนแปลงเร็วเท่าไหร่ ลูกยิ่งต้องมีความสามารถในการยั้งคิดไตร่ตรอง ที่จะควบคุมความต้องการ และหยุดคิดก่อนที่ทำสิ่งใดลงไปมากเท่านั้น
กิจกรรมที่กระตุ้นทักษะนี้ : การปั้นเพลย์โดว์ การต่อเลโก้ การต่อจิ๊กซอว์
อนาคตของลูกคาดเดาไม่ได้ แต่เราเตรียมสมองของลูกให้พร้อมได้
เมื่ออนาคตไม่อาจคาดเดาได้ แต่คุณพ่อคุณแม่อย่างเราก็สามารถเตรียมสมองของลูกให้พร้อมได้ด้วย “โภชนาการที่ดี” อย่างโภชนาการที่มีสารอาหารสมองสำคัญอย่าง [EA2] ‘สฟิงโกไมอีลิน’ หนึ่งในสารอาหารที่พบมากในนมแม่ เพื่อให้เจ้าตัวเล็กจดจำและเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว รวมไปถึง “การเลี้ยงดู” ทั้งร่างกายและจิตใจที่ดีของคุณพ่อคุณแม่ กระตุ้นสมองของลูกน้อยด้วยการกอด ทำกิจกรรมต่างๆ และเล่นกับลูกให้มาก ใช้เวลากับเขาให้มากที่สุด เพื่อให้เจ้าตัวเล็กมีพัฒนาการทางสมองที่พร้อมเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อยู่เสมอ ทีนี้ไม่ว่าโลกอนาคตจะเป็นอย่างไร ลูกน้อยของเราก็พร้อมที่จะรับมือทุกการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในอนาคตอย่างแน่นอนค่ะ
คุณพ่อคุณแม่ที่สนใจเรื่องการพัฒนาสมองลูกสามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ >> LINK เพราะทุกความสำเร็จในอนาคตเกิดจากการกระตุ้นสมองดี สมองไวตั้งแต่ช่วงวัยเด็ก เตรียมความพร้อมสมองดี สมองไวให้ลูกได้ตั้งแต่วันนี้ เพื่อพร้อมก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของโลกได้อย่างมีความสุขในทุกๆ วัน
หากคุณแม่มีข้อสงสัย พัฒนาการสมองและการเรียนรู้ของลูกเพิ่มเติม สามารถปรึกษาทีมพยาบาล S-Mom Club >> LINK ได้ตลอด 24 ชม. ไม่มีค่าใช้จ่ายค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- National Institutes of Health (US); Biological Sciences Curriculum Study.
- Bethesda (MD): National Institutes of Health (US); 2007.
- Deoni S, 2012.
- Dai X, et al, 2019.
- Kar P, et al. Neuroimage. 2021 Aug 1:236:118084.
- Department of Mental Health (dmh.go.th)
