คุณหมอแนะ…วิธีพัฒนา “ไมอีลิน” ตามช่วงวัย เพื่อสมองประมวลผลมีประสิทธิภาพ

: 17 กันยายน 2561

คุณพ่อคุณแม่มีส่วนช่วยสร้างพัฒนาการสมองที่ดีให้กับลูกได้ เพียงใช้วิธีกระตุ้นการสร้างไมอีลิน ซึ่งเป็นตัวช่วยส่งสัญญาณประสาทในสมองให้ตรงกับช่วงอายุของลูกควบคู่กับการให้ลูกได้โภชนาการที่เหมาะสมตามวัยค่ะ

“ไมอีลิน” เป็นตัวแปรสำคัญที่ทำให้การส่งสัญญาณประสาทเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทำให้สมองทำงานอย่างเต็มประสิทธิภาพ สมองยิ่งส่งสัญญาณหากันได้ไว การประมวลผลสมองก็ยิ่งดี^1,²

1,000 วันแรก ช่วงเวลาสร้างสมองลูก

ช่วงเวลาสำคัญในการสร้างเซลล์ประสาทและการเชื่อมต่อของสมอง ก็คือ 1,000 วันแรก เพราะเป็นช่วงที่สมองสร้างไวที่สุด³ โดยวงจรประสาทในสมองจะเชื่อมโยงสมองแต่ละส่วนเข้าด้วยกัน และสิ่งสำคัญที่จะเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งสัญญาณประสาทก็คือ “ปลอกไมอีลิน (Myelin sheath)”

การสร้างปลอกไมอีลินนั้นจะเกิดขึ้นตั้งแต่ช่วงตั้งครรภ์ไตรมาสสุดท้ายและต่อเนื่องในช่วงวัยเด็ก…ดังนั้นการสร้างไมอีลินจึงสำคัญมากในช่วงวัยเด็ก⁴ ลำดับในการสร้างปลอกไมอีลินในสมองและการสร้างวงจรประสาทในแต่ละส่วนเกิดขึ้นไม่พร้อมกัน ดังนั้นเราจะสามารถส่งเสริมการสร้างปลอกไมอีลินได้ด้วยการทำสิ่งกระตุ้นที่เหมาะสมกับพัฒนาการของสมองในช่วงนั้นๆ ของลูกค่ะ

นอกจากนี้การได้รับสารอาหารที่เพียงพอก็เป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากไขมันเป็นแหล่งวัตถุดิบสำคัญในการสร้างไมอีลิน การเสริมสร้างไม่อีลินจึงต้องมีสารอาหารสำคัญได้แก่ ดีเอชเอ ธาตุเหล็ก โคลีน โปรตีน วิตามินบี 12 และสฟิงโกไมอีลิน เป็นต้น⁵

เราไปดูกันดีกว่าค่ะ ว่าการสร้าง “ไมอีลิน” ในแต่ละช่วงอายุสามารถทำอย่างไรได้บ้าง

เทคนิคการสร้างปลอกไมอีลินในสมองตามช่วงอายุ

ช่วงอายุ: 0-1 ขวบ

ช่วงขวบปีแรกควรเน้นการกอดและสัมผัสลูกให้มาก การให้เวลากับลูกคือสิ่งที่สำคัญที่สุด โดยการสร้างปลอกไมอีลินตามวงจรประสาทส่วนต่างๆ สามารถทำได้ดังนี้

วงจรประสาทรับสัมผัส

ใช้การกอด การสัมผัส

วงจรประสาทการมองเห็น

เลือกของเล่นที่มีสีสัน

วงจรประสาทการรับเสียงและภาษา

พูดคุยและใช้เสียงดนตรี

นอกจากนี้ โภชนาการก็มีส่วนสำคัญในการสร้างไมอีลิน และโครงสร้างอื่นๆในสมองที่ช่วยพัฒนาสมอง โดยสารอาหารสำคัญที่มีบทบาทในการสร้างไมอีลิน ได้แก่ ดีเอชเอ ธาตุเหล็ก โคลีน โปรตีน วิตามินบี 12 และสฟิงโกไมอีลิน เป็นต้น⁵

ช่วงอายุ: 1-3 ขวบ

ช่วงวัยนี้เป็นวัยแห่งการค้นพบสิ่งใหม่ๆ ถือเป็นก้าวสำคัญของการเจริญเติบโตและพัฒนาการทางร่างกาย โดยจะมีการพัฒนาทั้งกล้ามเนื้อมัดใหญ่และมัดเล็ก รวมไปถึงเรื่องของภาษาและการเรียนรู้ โดยการสร้างปลอกไมอีลินตามวงจรประสาทส่วนต่างๆ สามารถทำได้ดังนี้

วงจรประสาทของภาษา

ฝึกชี้อวัยวะบนใบหน้า เรียกชื่อสิ่งของที่ใช้ในชีวิตประจำวัน การร้องเพลงหรือการเล่านิทานให้ลูกฟัง

วงจรประสาทกล้ามเนื้อมือกับการมองเห็น

ฝึกทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น การต่อของเล่น การใช้ช้อนตักอาหาร

วงจรประสาทการเรียนรู้

การจับคู่สิ่งของที่มีคุณสมบัติเหมือนกัน เช่นสีหรือรูปทรง หรือการเล่นที่เลียนแบบพฤติกรรมของผู้ใหญ่ในชีวิตประจำวัน

ช่วงอายุ: 3 ขวบขึ้นไป

เมื่อลูกโตขึ้น การฝึกให้เขารู้จักการแก้ไขปัญหาต่างๆ ด้วยตนเอง รวมไปถึงการสอนให้รู้จักเหตุและผลของสิ่งต่างๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกัน นอกจากนี้การฝึกให้รู้จักรอคอยก็เป็นสิ่งสำคัญ เพราะสิ่งเหล่านี้จะเป็นรากฐานของการเรียนรู้ในสิ่งที่เป็นนามธรรม การคิดวิเคราะห์ การวางแผน การควบคุมตัวเองและการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าต่อไปในอนาคต โดยการสร้างปลอกไมอีลินตามวงจรประสาทส่วนต่างๆ สามารถทำได้ดังนี้

วงจรประสาทในส่วนของการทำงานขั้นสูง

ฝึกให้เด็กรู้จักแก้ไขปัญหา สอนความเป็นเหตุเป็นผลและการอดทนรอคอย

ข้อมูลโดย นพ.วรสิทธิ์ ศิริพรพาณิชย์

อ้างอิง

Joan Stiles, Terry L. Jernigan. The Basics of Brain Development, Neuropsychol Rev (2010) 20:327–348
Robert Stufflebeam. Neurons, Synapses, Action Potentials, and Neurotransmission – The Mind Project. http://www.mind.ilstu.edu/curriculum/neurons_intro/neurons_intro.php
Sarah Cusick, PhD and Michael K. Georgieff, MD. THE FIRST 1,000 DAYS OF LIFE: THE BRAIN’S WINDOW OF OPPORTUNITY. https://www.unicef-irc.org/article/958-the-first-1000-days-of-life-the-brains-window-of-opportunity.html
Linderkamp O, Janus L., Linder R, et al. Time Table of Normal Fetal Brain Development. J. Prenatal and Perinatal Psychology and Medicine 21 No. 1/2, 4-16 (2009).
Michael K Georgieff. The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 85, Issue 2, 1 February 2007, Pages 614S–620S, https://doi.org/10.1093/ajcn/85.2.614S